İbn Hibban öz "Səhih"ində yazır:
7028 - أَخْبَرَنَا عِمْرَانُ بْنُ مُوسَى بْنِ مُجَاشِعٍ، حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ، حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: خَرَجْتُ يَوْمَ الْخَنْدَقِ أَقْفُو أَثَرَ النَّاسِ، فَسَمِعْتُ وَئِيدَ الْأَرْضِ مِنْ وَرَائِي، فَالْتَفَتُّ فَإِذَا أَنَا بِسَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ وَمَعَهُ ابْنُ أَخِيهِ الْحَارِثُ بْنُ أَوْسٍ يَحْمِلُ مِجَنَّهُ، فَجَلَسْتُ إِلَى الْأَرْضِ، فَمَرَّ سَعْدٌ وَعَلَيْهِ دِرْعٌ قَدْ خَرَجَتْ مِنْهَا أَطْرَافُهُ، فَأَنَا أَتَخَوَّفُ عَلَى أَطْرَافِ سَعْدٍ، وَكَانَ مِنْ أَعْظَمِ النَّاسِ وَأَطْوَلِهِمْ، قَالَتْ: فَمَرَّ وَهُوَ يَرْتَجِزُ وَيَقُولُ:
لَبِّثْ قَلِيلًا يُدْرِكِ الْهَيْجَا حَمَلْ ... مَا أَحْسَنَ الْمَوْتَ إِذَا حَانَ الْأَجَلْ
قَالَتْ: فَقُمْتُ فَاقْتَحَمَتُ حَدِيقَةً، فَإِذَا فِيهَا نَفَرٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ فِيهِمْ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، فَقَالَ عُمَرُ: وَيْحَكِ مَا جَاءَ بِكِ لَعَمْرِي وَاللَّهِ إِنَّكِ لَجَرِيئَةٌ، مَا يُؤْمِنُكِ أَنْ يَكُونَ تَحَوُّزٌ أَوْ بَلَاءٌ، قَالَتْ: فَمَا زَالَ يَلُومُنِي حَتَّى تَمَنَّيْتُ أَنَّ الْأَرْضَ قَدِ انْشَقَّتْ فَدَخَلْتُ فِيهَا، وَفِيهِمْ رَجُلٌ عَلَيْهِ نَصِيفَةٌ لَهُ، فَرَفَعَ الرَّجُلُ النَّصِيفَ عَنْ وَجْهِهِ، فَإِذَا طَلْحَةُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ، فَقَالَ: وَيْحَكَ يَا عُمَرُ، إِنَّكَ قَدْ أَكْثَرْتَ مُنْذُ الْيَوْمَ، وَأَيْنَ الْفِرَارُ إِلَّا إِلَى اللَّهِ؟،
Biz İmran ibn Musa ibn Mucaşi xəbər verib dedi: bizə Osman ibn Əbu Şeybə nəql edib dedi: bizə Yəzid ibn Harun nəql edib dedi: bizə Muhəmməd ibn Əmr atasından, o babasından, o da Aişədən xəbər verib dedi: (Aişə demişdir:) “Xəndək günü (çadırımdan) çıxıb camaatın izinə düşdüm. Bu zaman arxamdan yerin tappıldadığını eşitdim. Dönüb baxdığımda qardaşı oğlu Haris ibn Ausla birgə Səd ibn Muazı gördüm. Haris Sədin qalxanını daşıyırdı. (Onları görüncə) yerə əyləşdim. Səd yanımdan keçdi. Onun üzərində dəmir bir zireh var idi. Sədin böyürləri zirehdən çöldə qalmışdı. Mən Sədin böyürlərinə görə qorxdum.1 Səd ən iri cüssəli və ən uzun şəxslərdən idi. O, bu şəkildə rəcəz deyə-deyə yanımdan keçdi:
“Bir az gözlə, həməl2 döyüşə yetişsin... Əcəl gəldiyi vaxt ölmək nə gözəldir.”
Mən qalxıb bir bağa daxil oldum. Bu zaman bir dəstə müsəlmanın orada olduğunu gördüm. Ömər ibn əl-Xəttab da onlar arasında idi. Ömər (məni görüncə mənə) dedi: “Vay olsun sənə, nə üçün gəlmisən?! Vallahi canıma and olsun ki, sən cürətkar qadınsan! Ya bir bəla olsaydı, yaxud (döyüşdən) qaçış olsaydı (onda nə edərdin)?!”
Ömər məni o qədər danladı ki, həmin vaxt yer yarılsın, yerin dibinə girim istədim. Həmin vaxt orada başı örtülü bir şəxs var idi. O şəxs örtüsünü üzündən çəkdi və bu zaman onun Təlhə ibn Ubeydullah olduğunu gördüm. O dedi: “Vay olsun sənə, ey Ömər! Sən bu gün bu sözü çox təkrar etmisən. Allahdan başqa hara qaçmaq olar?!”...
Hədisin sonunda kitabın mühəqqiqi Şueyb əl-Arnaut belə demişdir:
حديث حسن , أخرجه أحمد (6/141-142) و أبو بكر بن أبي شيبة (14/ 408-411) و ابن سعد (3/421-423) عن يزيد بن هارون , بهذا الإسناد.
Həsən hədisdir. Onu Əhməd (6/141-142), Əbu Bəkr ibn Əbi Şeybə (14/408-411) və İbn Səd (3/421-423) Yəzid ibn Harundan bu isnadla nəql etmişlər.
1 Böyürlərini zireh örtmədiyinə görə döyüşdə zədə alacağından qorxdum. (Müt).
2 Həməl ya kiçik qoyun deməkdir, ya da ulduz adıdır. (Müt).
Fotoşəkil: İbn Hibban, əs-Səhih, c.15, səh.498-499, hədis 7028