Ömərin Xeybər müharibəsində döyüşdən qaçması

İbn Əbi Şeybə "əl-Müsənnəf" kitabında yazır:

عُبَيْدُ اللَّهِ , قَالَ: حَدَّثَنَا نُعَيْمُ بْنُ حَكِيمٍ , عَنْ أَبِي مَرْيَمَ , عَنْ عَلِيٍّ , قَالَ: " سَارَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى خَيْبَرَ , فَلَمَّا أَتَاهَا بَعَثَ عُمَرَ وَمَعَهُ النَّاسَ إِلَى مَدِينَتِهِمْ أَوْ إِلَى قَصْرِهِمْ , فَقَاتَلُوهُمْ فَلَمْ يَلْبَثُوا أَنِ انْهَزَمَ عُمَرُ وَأَصْحَابُهُ , فَجَاءَ يُجْبِنُهُمْ وَيُجْبِنُونَهُ , فَسَاءَ ذَلِكَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: «لَأَبْعَثَنَّ إِلَيْهِمْ رَجُلًا يُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيُحِبُّهُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ , يُقَاتِلُهُمْ حَتَّى يَفْتَحَ اللَّهُ لَهُ ; لَيْسَ بِفَرَّارٍ , فَتَطَاوَلَ النَّاسُ لَهَا , وَمَدُّوا أَعْنَاقَهُمْ يُرُونَهُ أَنْفُسَهُمْ رَجَاءَ مَا قَالَ فَمَكَثَ سَاعَةً» ثُمَّ قَالَ: أَيْنَ عَلِيٌّ؟ فَقَالُوا: هُوَ أَرْمَدُ , فَقَالَ: ادْعُوهُ لِي , فَلَمَّا أَتَيْتُهُ فَتَحَ عَيْنَيَّ ثُمَّ تَفَلَ فِيهِمَا ثُمَّ أَعْطَانِي اللِّوَاءَ فَانْطَلَقْتُ بِهِ سَعْيًا خَشْيَةَ أَنْ يُحْدِثَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيهِمْ حَدَثًا أَوْفَى , حَتَّى أَتَيْتُهُمْ فَقَاتَلْتُهُمْ , فَبَرَزَ مَرْحَبٌ يَرْتَجِزُ , وَبَرَزْتُ لَهُ أَرْتَجِزُ كَمَا يَرْتَجِزُ حَتَّى الْتَقَيْنَا , فَقَتَلَهُ اللَّهُ بِيَدَيَّ , وَانْهَزَمَ أَصْحَابُهُ فَتَحَصَّنُوا وَأَغْلَقُوا الْبَابَ , فَأَتَيْنَا الْبَابَ , فَلَمْ أَزَلْ أُعَالِجُهُ حَتَّى فَتَحَهُ اللَّهُ

(Bizə) Übeydullah nəql edib dedi: Nueym ibn Həkim bizə Əbu Məryəmdən, o da Əlidən belə nəql etmişdir: “Allah Rəsulu (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) Xeybərə yürüş etdi. Gəlib Xeybərə çatdıqda Öməri və onunla birgə camaatı onların (yəhudilərin) şəhərlərinə – və ya: qalalarına – göndərdi. Onlar gedib yəhudilərlə döyüşdülər. Lakin çox keçmədi ki, Ömər və ordusu məğlub olub döyüşdən qaçdılar.1 Ömər onları, onlar da Öməri qorxaq adlandıra-adlandıra gəldilər. Bu, Allah Rəsulunu (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) kədərləndirdi. O buyurdu: “Onların üzərinə elə bir şəxsi göndərəcəyəm ki, Allahı və Rəsulunu sevir, Allah və Rəsulu da onu sevirlər. O, onlarla döyüşəcək və Allah ona zəfər bəxş edəcək. O, döyüşdən qaçan deyil!” Bu zaman camaat (Peyğəmbərin əlindəki bayrağa) tərəf boylanmağa başladılar. Peyğəmbərin dediyi (xüsusiyyətlərə) sahib olmaqdan ötrü boyunlarını ona tərəf uzadıb özlərini ona göstərməyə çalışdılar. Peyğəmbər (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) bir müddət gözlədi. Sonra buyurdu: “Əli haradadır?” Dedilər: “Onun gözləri ağrıyır.” Buyurdu: “Çağırın onu.” (Əli deyir:) “Elə ki, onun yanına gəldim, gözlərimi açdı, sonra ağzının suyunu gözlərimə sürtdü və bayrağı mənə verdi. Mən Allah Rəsulunun (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) onlar barədə fikrini dəyişəcəyindən qorxaraq, bayrağı götürüb cəld yola düşdüm. Onların yanına gəldim və onlarla döyüşdüm. (Onlar arasından) Mərhəb önə çıxıb rəcəz deməyə başladı. Mən də onun qarşısına çıxıb onun kimi rəcəz dedim. Nəhayət qarşılaşdıq (döyüşə başladıq). Allah onu mənim əllərimlə qətlə yetirdi. Bundan sonra onun adamları qorxub qaçdılar. Qalaya sığınıb qapını bağladılar. Biz qapıya yaxınlaşdıq. Bir müddət qapını açmağa çalışdıq, nəhayət Allah o qapını açdı.”


1 Cümlənin orijinalında “inhəzəmə” feli işlənmişdir ki, bu söz də dini mətnlərin şahidliyinə əsasən, döyüşdə məğlub olub meydandan qaçmaq anlamına gəlir. Bu söz bəzilərinin zənn etdiyi kimi təkcə məğlub olmaq anlamına gəlmir. Bunu bilmək üçün rəvayətlərin mətnlərinə və alimlərin sözlərinə nəzər salmaq kifayətdir. Elə bu rəvayətin mətnindən də bunu görmək olar. (Müt).

 

Fotoşəkil: İbn Əbi Şeybə, əl-Müsənnəf, c.7, səh.396, hədis 32894; Darul-Tac, Beyrut, 1409/1989; təhqiq: Kamal Yusif əl-Hut

Qeyd edək ki, bu hədisin sənədi “Müstədrəkul-Hakim” kitabında gələn hədisin sənədi ilə eynidir. Həmin hədis üçün Hakim “səhihdir”, - demiş, Zəhəbi də onunla razılaşmışdır. Bax.

В этом разделе