Əhli-sünnənin məşhur alimlərindən olan şafei məzhəbli Əbul-Hüseyn Əli ibn Muhəmməd ibn əl-Həbib əl-Bəsri əl-Mavərdi özünün “əl-Havil-Kəbir fi fiqhi məzhəbil-İmam əş-Şafei” kitabında deyir:

وَهَذِهِ مَسْأَلَةٌ قَدْ مَضَتْ وَذَكَرْنَا أَنَّ وَلَدَ الزِّنَا لَا يُلْحَقُ بِالزَّانِي وَأَنَّ الْفُقَهَاءَ قَدِ اخْتَلَفُوا هَلْ يَجُوزُ لِلزَّانِي أَنْ يَتَزَوَّجَهَا إِذَا كَانَتْ بِنْتًا عَلَى أَرْبَعَةِ مَذَاهِبَ: ... وَالْمَذْهَبُ الثَّالِثُ: أَنَّهَا تَحِلُّ لَهُ وَلَا يُكْرَهُ لَهُ نِكَاحُهَا وَبِهِ قَالَ الْمُزَنِيُّ. وَالْمَذْهَبُ الرَّابِعُ: وَهُوَ قَوْلُ الشَّافِعِيِّ إِنَّهُ يَحِلُّ لَهُ نِكَاحُهَا، وَيَكْرَهُ لَهُ ذَلِكَ. وَاخْتَلَفَ أَصْحَابُهُ فِي مَعْنَى كَرَاهِيَتِهِ عَلَى وَجْهَيْنِ: أَحَدُهُمَا: وَهُوَ قَوْلُ أَبِي إِسْحَاقَ الْمَرْوَزِيِّ يَجُوزُ أَنْ تَكُونَ مَخْلُوقَةً مِنْ مَائِهِ، فَعَلَى هَذَا لَوْ تَحَقَّقَ خَلْقُهَا مِنْ مَائِهِ بِأَنْ حُبِسَا مَعًا مِنْ مُدَّةِ الزِّنَا إِلَى وَقْتِ الْوِلَادَةِ حَرُمَتْ عَلَيْهِ. وَالْقَوْلُ الثَّانِي: وَهُوَ قَوْلُ أَبِي حَامِدٍ الْمَرْوَزِيِّ إِنَّهُ يُكْرَهُ نِكَاحُهُمَا لِمَا فِيهِ مِنِ اخْتِلَافٍ كَمَا كُرِهَ الْقَصْرُ فِي أَقَلَّ مِنْ ثَلَاثٍ، وَإِنْ كَانَ عِنْدَهُ جَائِزًا لِمَا فِيهِ مِنَ الِاخْتِلَافِ، فَعَلَى هَذَا لَوْ تَحَقَّقَ خَلْقُهَا مِنْ مَائِهِ لَمْ تَحْرُمْ عَلَيْهِ، وَإِنَّمَا جَازَ لَهُ أَنْ يَتَزَوَّجَهَا لثلاثة أمور:
أحدها: لانتقاء نَسَبِهَا عَنْهُ كَالْأَجَانِبِ.
وَالثَّانِي: لِانْتِفَاءِ أَحْكَامِ النِّسَبِ بَيْنَهُمَا مِنَ الْمِيرَاثِ وَالنَّفَقَةِ وَالْقِصَاصِ كَذَلِكَ تَحْرِيمُ النِّكَاحِ.
وَالثَّالِثُ: لِإِبَاحَتِهَا لِأَخِيهِ وَلَوْ حَرُمَتْ عَلَيْهِ، لِأَنَّهُ الْأَبُ لَحَرُمَتْ عَلَيْهِ، لِأَنَّهُ الْعَمُّ، فَأَمَّا الْمُزَنِيُّ فَإِنَّهُ تَكَلَّمَ عَلَى كَرَاهَةِ الشَّافِعِيِّ لَهُ، فَإِنْ نَسَبَ ذَلِكَ إِلَى التَّحْرِيمِ كَانَ غَلَطًا مِنْهُ عَلَيْهِ، وَإِنْ نَسَبَهُ إِلَى كَرَاهَةِ اخْتِيَارٍ مَعَ جَوَازِهِ كَانَ مُصِيبًا وَقَدْ ذَكَرْنَا مَعْنَى الكراهية.

Bu məsələ daha öncə qeyd olundu. Biz qeyd etdik ki, zinadan dünyaya gələn uşaq zina edən kişiyə aid olmur. Və qeyd etdik ki, fəqihlər “görəsən dünyaya gələn uşaq qız olarsa, zina edən kişinin bu qızla evlənməsi caiz olarmı” məsələsi barəsində dörd görüşdə ixtilaf etmişlər... Üçüncü görüş: bu qız kişiyə halaldır və kişinin bu qızla evlənməsi məkruh deyildir. Əl-Muzəni bu görüşü qəbul etmişdir. Dördüncü görüş: “kişiyə bu qız ilə evlənmək halaldır, lakin, bu işi etməsi məkruhdur”. Bu da əş-Şafeinin görüşüdür. Şafeinin əshabı məkruhluğun mənası barədə iki ehtimal üzərində ixtilaf etmişlər. Əbu İshaq əl-Mərvəzinin nəzəri olan birinci ehtimal budur ki: “qız (həqiqətən) kişinin suyundan əmələ gəlmiş ola bilər deyə (bu iş məkruh hesab edilmişdir).” Bu nəzərə əsasən əgər qızın kişinin suyundan əmələ gəlməsi dəqiqləşərsə, məsələn, əgər zina edildiyi zamandan doğuş zamanınadək kişi ilə qadın bir yerə həbs edilərsə, o zaman doğulan qız kişiyə haram olar. Əbu Hamid əl-Mərvəzinin nəzəri olan ikinci ehtimal isə budur ki: “bu məsələdə ixtilaf olduğuna görə kişinin bu qızla evlənməsi məkruh hesab edilir.” Necə ki, üç gündən az səfərdə olduqda – müsafirin nəzərində bu iş caiz olsa belə – qəsr etmək məkruh sayılır, çünki, bu məsələdə ixtilaf vardır. Bu nəzərə əsasən, hətta qızın kişinin suyundan əmələ gəlməsi dəqiqləşsə belə, qız kişiyə halal olmaz. Kişiyə üç şeyə görə bu qızla evlənmək caiz olar:

Birincisi: qızın yad şəxslər kimi onun nəsəbindən olmamasına görə;

İkincisi: onlar arasında miras, nəfəqə, qisas, habelə, nikahın haramlığı məsələrində nəsəb hökmlərinin olmamasına görə;

Üçüncüsü: qızın kişinin qardaşına mübah olmasına görə; hətta qız kişiyə haram olsa belə, çünki, o atadır, ona görə qız ona haram olub, o isə əmidir.

Əl-Muzəniyə gəlincə isə, o əş-Şafeinin bu işi məkruh bilməsi barədə danışmışdır. Əgər o (dediyi sözlərində) əş-Şafeinin bu işini (məkruh bilməsini -red.) haramlığa nisbət etmişdirsə, o zaman səhv etmişdir. Yox əgər caiz olması ilə bərabər ixtiyari məkruhluğa nisbət etmişdirsə, o zaman düz etmişdir. Biz məkruhluğun mənasını qeyd etdik.

Fotoşəkil: Əbul-Hüseyn Əli ibn Muhəmməd əl-Mavərdi özünün, əl-Havil-Kəbir fi fiqhi məzhəbil-İmam əş-Şafei, c.11, səh.393; Dar əl-Kutub əl-İlmiyyə, Beyrut, 1414/1994; təhqiq: Əli Muhəmməd Muəvvəd və Adil Əhməd Əbdül-Maucud

Kitabı yükləmək üçün: ÜNVAN

Bu sözlər açıq-aşkar gösətirir ki, əl-Mavərdinin nəzərində də əş-Şafeinin bu işə məkruh deməsinin səbəbi birinci məna yox, məhz ikinci mənadır: yəni, əş-Şafei bu sözü ixtilafdan çəkinmək üçün demişdir. Çünki, əl-Mavərdi sözünün sonunda bildirir ki, əgər əl-Muzəni əş-Şafeinin sözünü birinci mənada başa düşmüşsə, o zaman xəta etmişdir, yox əgər ikinci mənada başa düşmüşdürsə, o zaman düz etmişdir. Deməli, Mavərdinin nəzərində də səhih olan məhz bu ikinci mənadır.

 

P.S. Bu cür fətvaların sayta qoyulmasının məqsədi öz fiqhlərindən xəbəri olmayan, lakin bəzi məsələlərdə Cəfəri məzhəbinə irad tutan, tənə edən şəxslərə inşaAllah dərs olmasıdır.