Hişam b. Əmmar yazır:
حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَحْيَى ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ ، قَالَ : ” أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْيَوْمَ الَّذِي مَاتَ فِيهِ أَمْثَلَ مَا كَانَ مِنْ وَجَعِهِ ، فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ : أَيْ رَسُولَ اللَّهِ ، أَصْبَحْتَ الْيَوْمَ صَالِحًا ، وَالْيَوْمُ يَوْمُ بِنْتِ خَارِجَةَ ، فَأَذِنَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَرَجَعَ إِلَى أَهْلِهِ ، وَوَثَبَ الْمَوْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَاجْتَمَعَ النَّاسُ فِي الْمَسْجِدِ ، وَقَامَ عُمَرُ عِنْدَ الْمِنْبَرِ يُوعِدُ وَيَتَكَلَّمُ ، وَيَقُولُ : إِنَّ الرِّجَالَ مِنَ الْمُنَافِقِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ مَاتَ ، فَوَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَيَخْرُجَنَّ ، وَلَيَقْطَعَنَّ أَيْدِيَهُمْ وَأَرْجُلَهُمْ مِنْ خِلافٍ ، فَجَاءَ أَبُو بَكْرٍ حَتَّى دَخَلَ بَيْتَ عَائِشَةَ حِينَ بَلَغَهُ الْخَبَرُ ، يَتَخَلَّصُ النَّاسَ حَتَّى دَخَلَ بَيْتَ عَائِشَةَ ، وَمُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ أَوْضَحَ ، فَكَشَفَ عَنْ وَجْهِهِ ، ثُمَّ انْكَبَّ عَلَيْهِ يُقَبِّلُهُ ، فَقَالَ : بِأَبِي وَأُمِّي ، مَا كَانَ اللَّهُ لِيَجْمَعَ عَلَيْكَ الْمِيتَتَيْنِ ، مِيتَةَ الدُّنْيَا ، وَمِيتَةَ الآخِرَةِ ، ثُمَّ خَرَجَ فَقَامَ بِالْبَابِ ، فَقَالَ لِعُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ : أَنْصِتْ ، فَأَبَى عُمَرُ ، فَقَالَ لَهُ : أَنْصِتْ ، فَأَبَى ، فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ وَكَانَ مِنْ أَبْلَغِ النَّاسِ ثُمَّ قَالَ : أَيُّهَا النَّاسُ ، مَنْ كَانَ يَعْبُدُ مُحَمَّدًا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَإِنَّ مُحَمَّدًا قَدْ مَاتَ ، وَمَنْ كَانَ يَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ ، فَإِنَّهُ حَيٌّ لا يَمُوتُ ، وَقَرَأَ أَبُو بَكْرٍ : وَمَا مُحَمَّدٌ إِلا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ سورة آل عمران آية قَالَ النَّاسُ : وَمَا مُحَمَّدٌ إِلا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ، تَلَقَّوْهَا مِنْ أَبِي بَكْرٍ ، فَقَالَ عُمَرُ : لَقَدْ كُنْتُ أَقْرَأُ هَذِهِ السُّورَةَ ، فَمَا فَهِمْتُ هَذَا فِيهَا حَتَّى سَمِعْتُ مِنِ ابْنِ أَبِي قُحَافَةَ ، فَجَاءَهُمْ آتٍ فَقَالَ : إِنَّ سَعْدَ بْنَ عُبَادَةَ قَدْ جَلَسَ عَلَى سَرِيرِهِ فِي سَقِيفَةِ بَنِي سَاعِدَةَ ، وَحَفَّ بِهِ نَاسٌ مِنْ قَوْمِهِ ، فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ : أَلا نَأْتِي هَؤُلاءِ ، فَنَنْظُرُ مَا عِنْدَهُمْ ، فَخَرَجَ يَمْشِي بَيْنَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ وَبَيْنَ أَبِي عُبَيْدَةَ بْنِ الْجَرَّاحِ ، حَتَّى إِذَا كَانُوا عِنْدَ أَحْجَارِ الزَّيْتِ مِنْ سُوقِ الْمَدِينَةِ ، ذَكَرَ الزُّهْرِيُّ أَنَّ رَجُلَيْنِ مِنَ الأَنْصَارِ : عُوَيْمُ بْنُ سَاعِدَةَ ، وَمَعْنُ بْنُ عَدِيٍّ لَقِيَاهُمْ ، فَقَالا : يَا أَصْحَابَ مُحَمَّدٍ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ الأَوَّلِينَ اجْتَمِعُوا فَاقْضُوا أَمْرَكُمْ ، فَإِنَّهُ لَيْسَ وَرَاءَنَا خَيْرٌ ، قَالَ الزُّهْرِيُّ : وَقَدْ كَانَ سَبَقَ لَهُمَا مِنَ اللَّهِ مَا لا أَعْلَمُ ، كَانَ أَحَدُهُمَا مِنَ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِيهِ : فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ ، وَكَانُوا يَتَوَضَّئُونَ الْمِبْطَنَةَ ، يَعْنِي الاسْتِجْمَارَ ، وَقَالَ عَنِ الآخَرِ شَيْئًا مَا أَدْرِي مَا هُوَ ، فَمَضَى أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَمَنْ مَعَهُ حَتَّى جَاءَ سَقِيفَةَ بَنِي سَاعِدَةَ ، فَإِذَا سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ عَلَى سَرِيرٍ ، وَعِنْدَهُ نَاسٌ مِنْ قَوْمِهِ ، فَقَالَ حُبَابُ بْنُ الْمُنْذِرِ بْنِ الْجَمُوحِ أَخُو بَنِي سَلَمَةَ : أَنَا الَّذِي لا يُصْطَلَى بِنَارِي ، وَلا يَنَامُ النَّاسُ فِي شِعَارِي ، نَحْنُ أَهْلُ الْحَلْقَةِ ، وَأَهْلُ الْحُصُونِ ، مِنَّا أَمِيرٌ وَمِنْكُمْ أَمِيرٌ ، فَذَهَبَ لَيَتَكَلَّمَ ، فَضَرَبَ أَبُو بَكْرٍ فِي صَدْرِهِ ، فَقَالا : أَنْصِتْ ، قَالَ : لا أَعْصِيِكَ فِي يَوْمٍ مَرَّتَيْنِ ، فَتَكَلَّمَ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ ، ثُمَّ ذَكَرَ الأَنْصَارَ وَمَا هُمْ لَهُ أَهْلٌ مِنَ السَّابِقَةِ وَالْفَضِيلَةِ ، ثُمَّ قَالَ : إِنَّا أَوْسَطُ الْعَرَبِ دَارًا ، وَأَكْبَرُهَا أَنْسَابًا ، وَإِنَّ الْعَرَبَ لَنْ تَعْرِفَ هَذَا الأَمْرَ لأَحَدٍ سِوَانَا ، وَلا أَحَدٌ أَوْلَى مِنَّا بِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي النَّسَبِ مِنَّا ، فَنَحْنُ الأُمَرَاءُ ، وَأَنْتُمِ الْوُزَرَاءُ ، فَقَالَ سَعْدٌ : صَدَقْتَ ، فَابْسُطْ يَدَكَ نُبَايِعْكَ ، فَبَسَطَ يَدَهُ فَبَايَعَهُ ، وَبَايَعَهُ النَّاسُ ، وَازْدَحَمَ النَّاسُ عَلَى الْبَيْعَةِ ، فَقَالَ قَائِلٌ مِنَ النَّاسِ : قُتِلَ سَعْدٌ ، فَقَالَ عُمَرُ : قَتَلَهُ اللَّهُ ، فَرَجَعَ أَبُو بَكْرٍ فَجَلَسَ عَلَى الْمِنْبَرِ ، وَبَايَعَهُ النَّاسُ يَوْمَ الاثْنَيْنِ ، وَدَخَلَ عَلِيٌّ وَالزُّبَيْرُ بَيْتَ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَجَاءَ عُمَرُ فَقَالَ : اخْرُجُوا لِلْبَيْعَةِ ، وَاللَّهِ لَتَخْرُجُنَّ ، أَوْ لأُحَرِّقَنَّهُ عَلَيْكُمْ ، فَخَرَجَ الزُّبَيْرُ صَلْتًا بِالسَّيْفِ ، فَاعْتَنَقَهُ زِيَادُ بْنُ لَبِيدٍ الأَنْصَارِيُّ مِنْ بَيَاضَةَ فَدَقَّ بِهِ ، وَبَدَرَ السَّيْفَ مِنْ يَدِهِ مِنْهُ ، فَأَخَذَهُ زِيَادٌ قَالَ : لا ، وَلَكِنِ اضْرِبْ بِهِ الْحَجَرَ ، قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو : فَحَدَّثَنِي أَبُو عَمْرِو بْنُ حِمَاسٍ مِنَ اللَّيْثِيِّينَ قَالَ : أَدْرَكْتُ ذَلِكَ الْحَجَرَ الَّذِي فِيهِ السَّيْفُ ، فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ : دَعُوهُمْ فَسَيَأْتِي اللَّهُ بِهِمْ ، فَخَرَجُوا بَعْدَ ذَلِكَ فَبَايَعُوهُ ، قَالُوا : مَا كَانَ أَحَدٌ أَحَقَّ بِهَا ، وَلا أَوْلَى بِهَا مِنْكَ ، وَلَكِنَّا قَدْ عَهِدْنَا مِنْ عُمَرَ يَبْتَزُّنَا أَمْرَنَا ، فَبَايَعَهُ النَّاسُ يَوْمَ الاثْنَيْنِ ، حَتَّى إِذَا أَصْبَحَ الْغَدَ قَالَ : أَيْنَ تَرَوْنَ أَنْ نَدْفِنَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ؟ قَالَ قَائِلٌ مِنَ النَّاسِ : نَدْفِنُهُ فِي مُصَلاهُ الَّذِي كَانَ يُصَلِّي فِيهِ ، وَقَالَ آخَرُونَ : ادْفِنْهُ عِنْدَ الْمِنْبَرِ ، قَالَ قَائِلٌ : بَلْ نَدْفِنُهُ حَيْثُ تَوَفَّى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ نَفْسَهُ ، فَأَخَّرُوا الْفِرَاشَ ، ثُمَّ أَرْسَلَ إِلَى الْحَفَّارَيْنِ ، رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ ، وَرَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ ، فَجَاءَ أَبُو طَلْحَةَ فَحَفَرَ لَهُ وَلَحَدَ ، وَكَانَ أَهْلُ مَكَّةَ يَشُقُّونَ ، وَكَانَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ يُلْحِدُونَ ”
“Bizə Səid b. Yəhya rəvayət etdi və dedi: “Bizə Məhəmməd b. Əmr Əbi Sələmədən rəvayət edərək dedi: “İslam Peyğəmbəri (s) dünyasını dəyişdiyi günün ərəfəsində daha sağlam görünürdü, ağrıları xəstə olduğu günlərə nisbətən azalmışdı. Əbu Bəkr Peyğəmbərə dedi: “Ya Rəsulallah (s), bu gün sağlam görünürsən. Mən də, xanımım Xaricənin evinə getməliyəm”. Peyğəmbər (s) Əbu Bəkrə getməsi üçün icazə verdi. Əbu Bəkr getdikdən sonra, Peyğəmbər (s) dünyasını dəyişdi və camaat məscidə toplaşdı. Ömər minbərin yanında diyanaraq insanları hədələyərək dedi: “Münafiqlərdən olan bəzi insanlar Peyğəmbərin (s) öldüyünü deyirdilər. Məhəmmədin (s) canı əlində olana and olsun ki, mən onları məsciddən çıxarıb, əllərini ayağlarını kəsəcəm. Əbu Bəkrə xəbər çatan zamn, Aişənin evinə gəldi. Peyğəmbər (s) artıq dünyasın dəyişmişdi. Üzündə ki, örtüyü açıb onu öpərək dedi: “Atam anam sənə fəda olsun Ya Rəsulallah. Allah (c.c) sənə iki dəfə, dünya və axirət bəxş etmədi”. Sonra isə, (Əbu Bəkr) qapının yanında dayanaraq, Ömərə sakit olmasını əmr etdi. Lakin, Ömər qəbul etmədi. İkinci dəfə Ömərə sakit olmasını əmr verdikdə yenə də, Ömər bu əmri qəbul etmədi. Əbu Bəkr Allaha (c.c) həmd və səna etdikdən sonra dedi: “Ey insanlar kim Məhəmmədə (s) ibadət edirdisə artıq O (s), dünyasın dəyişib. Kim əgər şəriki olmayan Allaha (c.c) ibadət edirdisə məhz, o Allah (c.c) diridir, ölməyib. Sonra, Əbu Bəkr Quranın bu ayəsini oxudu: “Məhəmməd (s) yalnız bir peyğəmbərdir ki, ondan öncə də peyğəmbərlər gəlib getmişlər. Buna görə də, əgər o ölsə və ya öldürülsə, siz öz keçmişinizəmi qayıdacaqsınız?!” öz keçmişinə qayıdan şəxs Allaha (c.c) heç bir ziyan vurmaz. Allah (c.c) tezliklə şükr edənləri mükafatlandıracaqdır“. İnsanlar bu ayəni eşitdikdə, ayəni təkrar dedilər. Ömər dedi: “Mən bu ayəni oxumuşdum lakin başa düşməmişdim. İndi isə, Əbu Bəkr oxuduqdan sonra başa düşdüm”. Bir nəfər ora gəlib dedi: “Səd b. Ubadə Bəni Səd qəbiləsində xəlifə seçməklə məşğuldur və öz qəbiləsinidə ora dəvət edib”. Əbu Bəkr dedi: “Gəlin ora gedək və nə baş verəcəyinə baxaq”. Əbu Bəkr, Ömər və Əbu Ubeydə b. əl-Cərrah Bəni Səqifəyə tərəf yollandılar. Mədinə bazarının yaxınlığında olarkən, əz-Zuhri qeyd edir ki, ənsardan iki nəfər Uveym b. Səidə və Manu b. Udey Əbu Bəkr və dəstəsini görüb dedilər: “Ey Məhəmmədin (s) qabaqcıl səhabələri sizlər birlikdə öz işinizi və talehinizi həll edin, bizlərdən[8] sizə xeyr gəlməz”. əz-Zuhri dedi: “Sizin çox gözəl keçmişiniz var. Sizlərdən birinizi Allah (c.c) sevib və tərif edib. Lakin, ikincisi haqqda nə dediyini bilmirəm”. Əbu Bəkr səqifəyə tərəf yollandı. Səid b. Ubadə əyləşmişdi və yanında çox sayda insanlar var idi. Həbbab b. Munzir b. əl-Cəmuh dedi: “Mən o kəsəm ki, kiminsə cəhənnəmə getməyinə səbəb olmaram və insalarıda narahat edən birisi deyiləm. Biz müsəlmanlara kömək edən və onlara yer verən ənsarlarıq. Mühacirlərdən biri mühacirlərə rəhbərlik etsin, ənsarlardan biri ənsarlara rəhbərlik etsin“. deyərək sözə başladı. Əbu Bəkr onun[9] sinəsinə vuraraq dedi: “Sakit ol, danışma!“. Həbbab dedi: “Mən bir gündə ikinci dəfə sənə üsyan etmərəm“. Sonra, Əbu Bəkr sözə başlamazdan öncə, Allaha (c.c) həmd səna etdi. Sonra isə, ənsarın İslam yolunda etdiklərindən və fəzilətlərdən bəhs edərək dedi: “Mən ərəblərin maddi baxımdan orta təbəqəli şəxslərindən biriyəm və nəsəb baxımından ən üstünüyəm. Ərəblər xilafət məqamını bizdən yaxşı anlamır. Nəsəb baxımından bizdən Peyğəmbərə (s) yaxın kəs yoxdur. Biz əmirlərik siz isə, bizim vəzirlərimizsiniz“. Səd dedi: “Düz deyirsən əllərini uzat ki, sənə beyət edim“. Əbu Bəkr əlini uzatdı və Səd orda olanlarla birlikdə ona beyət etdilər. Beyət edənlərdən biri dedi: “Səd öldü“. Ömər bunu eşitdikdə dedi: “Sədi Allah (c.c) öldürdü”. Əbu Bəkr minbərdə əyləşdi. Birinci gün, camaat Əbu Bəkrə beyət etdi. İmam Əli (ə.s) və Zubeyr xanım Fatimənin (s.a) evinə gəldilər. Ömər Xanımın (s.ə) evinə gəlib dedi: “Evdən çıxın və beyət edin, əgər çıxmasanız evi yandıracam“. Zübeyr evdən çıxıb, qılıncı sıyıraraq Ömərin üstünə hücum etmək istədikdə, Ziyad b. Ləbid əl-Ənsari onu qucaqlayaraq, qılıncı Zübeyrin əlindən alıb dedi: “Qılıncını daşa vur ki, əsəblərin sakitləşsin”. O da, qılınıcını daşa vurdu. Məhəmməd b. Əmr dedi: “Leysi tayfasından olan Əbu Bəkr b. Himasdan nəql edərək deyir: “Mən qılıncın vurulduğu daşı gördüm”. Əbu Bəkr dedi: “Onları tərk edin, Allah (c.c) onları mənim yanıma[10] gətirəcək. Sonra isə, məsciddə olanlar Əbu Bəkrə beyət edərək dedilər: “Xilafətə Əbu Bəkrdən başqa layiq olanı yoxdur, sadəcə biz Ömərin əmrini gözləyirdik“. Səhəri gün dedilər: “Peyğəmbəri (s) harda dəfn edək?“ Bəziləri dedi: “Peyğəmbərə (s) namaz qılıb yerdə dəfn edək“. Bəziləri isə, Peyğəmbərin (s) minbərin yanında dəfn olunamsını istədi. Bəziləri isə, Peyğəmbəri (s) dünyasını dəyişdiyi yerdə[11] dəfn olunmasını istədi. Peyğəmbərin (s) mübarək cəsədini bir az kənara qoyub, Məkkədən bir nəfər, Mədinədən bir nəfər qəbr qazanları gətirdilər. Əbu Təlhə qəbri qazıb ləhədi düzəltdi. Məkkəlilər isə, qəbri qazdılar. Mədinəlilər isə, ləhədi düzəltdilər.”
Əbül-Vəlid Hişam b. Əmmar b. Nuseyr b. Məysər b. Əban əs-Suləmi, əd-Dəməşqi, “Hədis Hişam ibn Əmmar” kitabı, 1-ci cild, 122-125-ci səhifələr, 47-ci hədis, Təhqiq: Şeyx Abdullah b. Vəkil, Nəşr: “Dar İşbəyləyya” Riyad, Səudiyyə Ərəbistanı, 1419/1999, 1-ci çap (kitabı yükləmək üçün ünvan)
Online mənbə
Rəvayətin sənədinin araşdırılması:
1.Səid b. Yəhya
Əli b. Həcər əl-Əsqalani yazır:
سعيد بن يحيى بن صالح اللخمي أبو يحيى الكوفي نزيل دمشق لقبه سعدان صدوق وسط وما له في البخاري سوى حديث واحد
“Səid b. Yəhya b. Saleh əl-Ləxmi Əbu Yəhya əl-Kufi. Dəməşq şəhərində yaşamışdır. Ləqəbi Sədandır. Doğru danışandır. Əl-Buxari (“Səhih” kitabında[12]) ondan yalnız bir hədis nəql etmişdir”.
Əbül-Fəzl Şəhabud-Din Əhməd b. Əli b. Həcər əl-Əsqalani, “Təqribut-Təhzib” kitabı, 1-ci cild, 390-cı səhifə, 2429-cu ravi, Təhqiq: Əbül-Əşbal sağir Əhməd Şağif əl-Pakistani, Nəşr: “Darul-Asimə”, hicri 1421-ci il (online pdf)
Kitabı yükləmək üçün ünvan
Online mənbə
2.Məhəmməd b. Əmr
Əli b. Həcər əl-Əsqalani yazır:
محمد ابن عمرو ابن علقمة ابن وقاص الليثي المدني صدوق
“Məhəmməd b. Əmr b. Əlqamə b. Vəqqas əl-Leysi, əl-Mədəni. Doğru danışandır”.
Əbül-Fəzl Şəhabud-Din Əhməd b. Əli b. Həcər əl-Əsqalani, “Təqribut-Təhzib” kitabı, 1-ci cild, 884-cü səhifə, 6228-ci ravi, Təhqiq: Əbül-Əşbal sağir Əhməd Şağif əl-Pakistani, Nəşr: “Darul-Asimə”, hicri 1421-ci il (online pdf)
Kitabı yükləmək üçün ünvan
Online mənbə
3.Əbi Sələmə
Şəmsəd-Din əz-Zəhəbi yazır:
أَبُو سَلَمَةَ بنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بنِ عَوْفٍ الزُّهْرِيُّ * (ع) ابْنِ عَبْدِ عَوْفٍ بنِ عَبْدِ بنِ الحَارِثِ بنِ زُهْرَةَ بنِ كِلاَبِ بنِ مُرَّةَ بنِ كَعْبٍ القُرَشِيُّ، الزُّهْرِيُّ، الحَافِظُ، أَحَدُ الأَعْلاَمِ بِالمَدِيْنَةِ. قِيْلَ: اسْمُهُ عَبْدُ اللهِ. وَقِيْلَ: إِسْمَاعِيْل. وُلِدَ: سَنَةَ بِضْعٍ وَعِشْرِيْنَ
“Əbu Sələmə b. Əbdür-Rəhman b. Auf əz-Zuhri b. Əbd Auf b. Əbd b. Haris b. Zuhri b. Kilab b. Murra b. Kəb əl-Quraşi, əz-Zuhi. Hafizdir, Mədinə alimlərindən biridir. Deyirlər ki: “Onun adı Abdullahdır”. Bəziləri isə, deyirlər: “Onun adı İsmayıldır. O, hicrətin 20-ci illərində dünyaya gəlmişdir”.
Göründüyü kimi, Əbu Sələmə səhabə Əbdür-Rəhman b. Aufun övladlarındandır. Hicrətin 20-ci illərində dünyaya gəldiyi söylənilir. Mühəddis əz-Zəhəbi də Əbu Sələməni “الطَّبَقَةُ الثَّانِيَةُ مِنَ التَّابِعِيْنَ” ikinci təbəqənin tabeinlərindən olduğunu qeyd etmişdir. Belə ki, Əbu Sələmənin Peyğəmbərin (s) vəfatını görməsi qeyri mümkündür. Bununla da, hədis mürsəl hesab olunur. Lakin, tabeindən rəvayət olunan mürsəl hədis isə, rədd olunmur. Çünki, bəzi əhli-xilaf alimləri tabeinin mürsəllərini məqbul hesab etmişdir. Müxalif tərəfdən bəziləri isə, bu mürsəllərin mətn baxımından səhih hədislərə müvafiq olması şərti ilə qəbul olunduğunu söyləmişdir. Belə ki, qeyd olunan bu hədis də bir öncə ki, əl-Buxarinin “Səhih” kitabında nəql etdiyimiz hədisin mətni ilə müvafiqdir.
Əbu Əbdullah Şəmsəd-Din əz-Zəhəbi Məhəmməd b. Əhməd b. Osman, “Siyər əlamun-Nubəla” kitabı, 4-cü cild, 287-ci səhifə, 108-ci ravi, Təhqiq: Şueyb əl-Arnaut, Nəşr: “Muəssətur-Risalə”, Beyrut, Lübnan, 1402/1982, 1-ci çap (online pdf)
Kitabı yükləmək üçün ünvan
Online mənb
[8] Ənsarlardan
[9] Həbbab b. Munzirin
[10] Beyət etmək üçün
[11] Evində
[12] Məğazi kitabı, 48-ci bab, 4682-ci hədis. Əl-Buxari Səid b. Yəhyanın adını ləqəbi ilə yəni, Sədan b. Yəhya olaraq qeyd etmişdir
(c) beqiyyetullah.wordpress.com