BİSMİLLAHİR RƏHMANİR RƏHİM
HƏMD OLSUN ALƏMLƏRİN RƏBBİNƏ
VƏ SALAM OLSUN MÖVLAMIZ MƏHƏMMƏDƏ VƏ ONUN PAK ƏHLİ-BEYTİNƏ

Müsəlmanlar arasında məhşur olan hədislərdən biri, demək olar ki, hər kəs tərəfindən tanınan Peyğəmbərin (s) “Əli haqq ilə, haqq da Əli ilədir” hədisidir. İnşallah, bu mövzuda araşdırma aparacaq, hədisin qeyd edildiyi Sünni mənbələrini, hədisi nəql edən imam və səhabələri, hədisin səhhətini sizə təqdim edəcəyik.

 

Hədisi sünni üləmalardan Əbu Yəla, Hakim, Təbərani və İbni Əsakir kimi mühəddislər fərqli sənədlərlə Əbu Səid Xudri, Səd b. Əbu Vəqqas və Ümmü Sələmə kimi səhabələrdən rəvayət etmişdir. Burada qeyd edəcəyimiz hədisin yazıldığı sünni mənbələri Seyyid Qəzvini (h.a)-ın “vəliyyi əsr” saytındakı araşdırmasından götürmüşük. Seyyid Qəzvininin qeyd etdiyi mənbələr bu linkdədir:  http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=question&id=13523

 

Şəkildəki kitab sünnilərin hədis alimi Əbu Yəla Məvlisinin “Müsnəd” kitabıdır. İşarələnmiş yerdə bu ifadələr var: 

حدثنا محمد بن عباد المكي حدثنا أبو سعيد عن صدقة بن الربيع عن عمارة بن غزية عن عبد الرحمن بن أبي سعيد : عن أبيه قال : كنا عند النبي صلى الله عليه و سلم في نفر من المهاجرين والأنصار فخرج علينا فقال : ألا أخبركم بخياركم ؟ قالوا : بلى قال : خياركم الموفون المطيبون إن الله يحب الخفي التقي قال : ومر علي بن أبي طالب فقال : الحق مع ذا الحق مع ذا

Mənə Məhəmməd b. Əbbad əl-Məkki rəvayət etdi və dedi: Əbu Səid mənə Sədəqə b. Rəbiədən, o Ümarə b. Qazihdən, o Əbdurrəhman b. Əbu Səiddən, o da atsından rəvayət etdi və dedi: Bizdən –  mühacir və ənsardan – bir neçə nəfər Peyğəmbərin (s) yanında idik, bu vaxt Əli gəldi. Peyğəmbər dedi: “Haqq onunladır, haqq onunladır.”

Əbu Yəla, “Müsnəd”, 2/318, hədis 1052

 Hədisin sənədindəki ravilər sünnilərin rical kitablarına görə etibarlı şəxslərdir. Ravilərin çoxu Buxari və Müslimin ravilərindəndir. Bu hədisi öz kitabında qeyd edən sünni mühəddis Heysəmi hədis haqqında belə deyir:

رواه أبو يعلى ورجاله ثقات

Əbu Yəla rəvayət edib və ricalları siqətdən (etibarlılardan)dır.

Heysəmi, “Məcməuz Zəvaid”, 7/235

Hədis sünni mənbələrində səhih sənədlə səhabə Sad b. Əbu Vəqqas və Ümmü Sələmədən də rəvayət edilmişdir. Bu hədisi Əsakir belə qeyd edib:

Şəkildəki kitab İbn Əsakirin “Tarixi Dəməşq” kitabıdır. İşarələnmiş yerdə bu ifadələr var:

أَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مَنْصُورٍ، أنا أَبُو الْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ بْنِ أَبِي الْحَدِيدِ، أنا جَدِّي أَبُو بَكْرٍ، أنا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ بْنِ بِشْرٍ، نَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ رَاشِدٍ الطَّبَرِيُّ، بِصُورَ، وَأَحْمَدُ بْنُ حَازِمِ بْنِ أَبِي غرزة الْكُوفِيُّ، قَالا: أنا أَبُو غَسَّانَ مَالِكُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ، نَا سَهْلُ بْنُ شُعَيْبٍ النِّهْمِيُّ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْمَدِينِيِّ، قَالَ: حَجَّ مُعَاوِيَةُ بْنُ أَبِي سُفْيَانَ فَمَرَّ بِالْمَدِينَةِ، فَجَلَسَ فِي مَجْلِسٍ فِيهِ سَعْدُ بْنُ أَبِي وَقَّاصٍ، وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ، فَالْتَفَتَ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ، فَقَالَ: يَا أَبَا عَبَّاسٍ، إِنَّكَ لَمْ تَعْرِفْ حَقَّنَا مِنْ بَاطِلِ غَيْرِنَا، فَكُنْتَ عَلَيْنَا وَلَمْ تَكُنْ مَعَنَا، وَأَنَا ابْنُ عَمِّ الْمَقْتُولِ ظُلْمًا يَعْنِي عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَكُنْتُ أَحَقَّ بِهَذَا الأَمْرِ مِنْ غَيْرِي، فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ هَكَذَا فَهَذَا وَأَوْمَأَ إِلَى ابْنِ عُمَرَ أَحَقُّ بِهَا مِنْكَ، لأَنَّ أَبَاهُ قُتِلَ قَبْلَ ابْنِ عَمِّكَ، فَقَالَ مُعَاوِيَةُ: وَلا سَوَاءً، إِنَّ أَبَا هَذَا قَتَلَهُ الْمُشْرِكُونَ، وَابْنَ عَمِّي قَتَلَهُ الْمُسْلِمُونَ، فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: هُمْ وَاللَّهِ أَبْعَدُ لَكَ وَأَدْحَضُ لِحُجَّتِكَ، فَتَرَكَهُ وَأَقْبَلَ عَلَى سَعْدٍ، فَقَالَ: يَا أَبَا إِسْحَاقَ، أَنْتَ الَّذِي لَمْ تَعْرِفْ حَقَّنَا، وَجَلَسَ فَلَمْ يَكُنْ مَعَنَا وَلا عَلَيْنَا، قَالَ: فَقَالَ سَعْدٌ: إِنِّي رَأَيْتُ الدُّنْيَا قَدْ أَظْلَمَتْ، فَقُلْتُ لِبَعِيرِي: إِخْ، فَأَنَخْتُهَا حَتَّى انْكَشَفَتْ، قَالَ: فَقَالَ مُعَاوِيَةُ: لَقَدْ قَرَأْتُ مَا بَيْنَ اللَّوْحَيْنِ، مَا قَرَأْتُ فِي كِتَابِ اللَّهِ (ص): إِخْ، قَالَ: فَقَالَ سَعْدٌ: أَمَا إِذْ أَبَيْتَ، فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) يَقُولُ لِعَلِيٍّ: ” أَنْتَ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَكَ حَيْثُ مَا دَارَ “، قَالَ: فَقَالَ مُعَاوِيَةُ: لَتَأْتِيَنِّي عَلَى هَذَا بِبَيِّنَةٍ، قَالَ: فَقَالَ سَعْدٌ: هَذِهِ أُمُّ سَلَمَةَ تَشْهَدُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَامُوا جَمِيعًا فَدَخَلُوا عَلَى أُمِّ سَلَمَةَ، فَقَالُوا: يَا أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ، إِنَّ الأَكَاذِيبَ قَدْ كَثُرَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَهَذَا سَعْدٌ يَذْكُرُ عَنِ النَّبِيِّ (ص) مَا لَمْ نَسْمَعْهُ، أَنَّهُ قَالَ، يَعْنِي لِعَلِيٍّ: ” أَنْتَ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَكَ حَيْثُ مَا دَارَ “، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فِي بَيْتِي هَذَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لِعَلِيٍّ، قَالَ: فَقَالَ مُعَاوِيَةُ لِسَعْدٍ: يَا أَبَا إِسْحَاقَ، مَا كُنْتُ أَلْوَمَ الآنَ إِذْ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَجَلَسْتَ عَنْ عَلِيٍّ، لَوْ سَمِعْتُ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) لَكُنْتُ خَادِمًا لِعَلِيٍّ حَتَّى أَمُوتَ

Mənə Əbul Həsən Əli b. Əhməd xəbər verdi, dedi: mənə Əbul Həsən Əhməd b. Əbdülvahid rəvayət etdi, dedi: mənə cəddim Əbu Bəkir rəvayət etdi, dedi: mənə Əbu Abdullah Muhəmməd b. Yusuf rəvayət etdi, dedi: mənə Muhəmməd b. Əli b. Rəşid və Əhməd b. Həzm rəvayət etdi və (onlar) dedi: Bizə Əbu Ğəssan rəvayət etdi, dedi: Səhl b. Şueyb mənə Ubeydullah b. Abdullah əl-Mədənidən rəvayət etdi, dedi: Müaviyə b. Əbu Süfyan həcc yerinə yetirdi və Mədinəyə gəldi və Səd b. Əbu Vəqqas, Abdullah b. Ömər və Abdullah b. Abbasın olduğu məclisdə oturdu… Səd b. Əbu Vəqqas Müaviyəyə dedi: “Mən Rəsulullahın (s.a.a) evində Əliyə “sən haqq iləsən, haqq da səninlədir” dediyini eşitdim.” Müaviyə dedi: “Hansı evində?” Səd dedi: “Ümmü Sələmə Rəsulullahın (s) bunu dediyinə şəhadət edir.” Hamısı birlikdə Ümmü Sələmənin evinə getdilər və dedilər: “Ey möminlərin anası! Bu yalançılar Rəsulullaha (s) yalan nisbət verirlər və bu Səd b. Əbu Vəqqas Rəsulullahın (s) Əli haqqında “sən haqq iləsən, haqq da səninlədir” söylədiyini deyir.” Ümmü sələmə dedi: “Bunu bax bu evdə Rəsulullah (s) Əliyə demişdi.”

İbni Əsakir, “Tarixi Dəməşq”, 20/360-361

Bu hədisin sənədindəki ravilərin hamısı sünni ricalelminə görə etibarlı, sadiq, höccət və hədis hafizi şəxslərdir. Seyyid Qəzvini (h.a) bu ravilər haqqında ayrı-ayrılıqda məlumat vermişdir. Beləliklə, hədis ən azından həsəndir. Hədisin mətninə gəldikdə isə, bu hədisdə iki səhabə bir hadisəyə şəhadət gətirir.

Vəl həmdulillah Rəbbil Aləmin!

 

(c) saqaleyn.wordpress.com