Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri yazır:

حدثنا ابن حميد، قال: حدثنا سلمة، قال: حدثني محمد بن إسحاق، عن عبد الغفار بن القاسم، عن المنهال بن عمرو، عن عبد الله ابن الحارث بن نوفل بن الحارث بن عبد المطلب، عن عبد الله بن عباس، عن علي بن أبي طالب، قال: لما نزلت هذه الآية على رسول الله صلى الله عليه وسلم: " وأنذر عشيرتك الأقربين " ، دعاني رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال لي: يا علي، إن الله أمرني أن أنذر عشيرتي الأقربين، فضقت بذلك ذرعا، وعرفت أنى متى أباديهم بهذا الأمر أرى منهم ما أكره، فصمت عليه حتى جاءني جبرئيل فقال: يا محمد، إنك إلا تفعل ما تؤمر به يعذبك ربك، فاصنع لنا صاعا من طعام، واجعل عليه رحل شاة، واملأ لنا عسا من لبن؛ ثم اجمع لي بنى عبد المطلب حتى أكملهم، وأبلغهم ما أمرت به، ففعلت ما أمرني به. ثد دعوتهم له؛ وهم يومئذ أربعون رجلا، يزيدون رجلا أو ينقصونه؛ فيهم أعمامه:أبو طالب وحمزة والعباس وأبو لهب؛ فلما اجتمعوا إليه دعاني بالطعام الذي صنعت لهم، فجئت به، فلما وضعته تناول رسول الله صلى الله عليه وسلم حذية من اللحم، فشقها بأسنانه، ثم ألقاها في نواحي الصفحة. ثم قال: خذوا بسم الله، فأكل القوم حتى ما لهم بشيء حاجة وما أرى إلا موضع أيديهم، وايم الله الذي نفس علي بيده؛ وإن كان الرجل الواحد منهم ليأكل ما قدمت لجميعهم. ثم قال: اسق القوم، فجئتهم بذلك العس، فشربوا منه حتى رووا منه جميعا، وايم الله إن كان الرجل الواحد منهم ليشرب مثله، فلما أراد رسول الله صلى الله عليه وسلم أن يكلمهم بدره أبو لهب إلى الكلام، فقال: لهدما سحركم صاحبكم ! فتفرق القوم ولم يكلمهم رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: الغد يا علي؛ إن هذا الرجل سبقني إلى ما قد سمعت من القول، فتفرق القوم قبل أن أكلمهم، فعد لنا من الطعام بمثل ما صنعت، ثم اجمعهم إلي
قال: ففعلت، ثم جمعتهم ثم دعاني بالطعام فقربته لهم، ففعل كما فعل بالأمس، فأكلوا حتى مالهم بشيء حاجة. ثم قال: اسقهم، فجئتهم بذلك العس، فشربوا حتى رووا منه جميعا، ثم تكلم رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: يا بنى عبد المطلب؛ إنى والله ما أعلم شابا في العرب جاء قومه بأفضل مما قد جئتكم به؛ إنى قد جئتكم بخير الدنيا والآخرة، وقد أمرني الله تعالى أن أدعوكم إليه، فأيكم يؤازرني على هذا الأمر على أن يكون أخي ووصيتي وخلفتي فيكم ؟ قال: فأحجم القوم عنها جميعا، وقلت: وإنى لأحدثهم سنا، وأرمصهم عينا، وأعظمهم بطنا، وأحمشهم ساقا؛ أنا يا نبي الله، أكون وزيرك عليه. فأخذ برقبتي، ثم قال: إن هذا أخي ووصى ووخليفتي فيكم، فاسمعوا له وأطيعوا. قال: فقام القوم يضحكون، ويقولون لأبي طالب: قد أمرك أن تسمع لابنك وتطيع

Bizə İbn Humeyd rəvayət etdi və dedi: bizə Sələmə rəvayət etdi və dedi: mənə Muhəmməd b. İshaq, Əbdül-Ğaffar b. əl-Qasimdən, Minhal b. Əmrdən, o da Abdullah b. əl-Haris b. Nofəl b. əl-Haris b. Əbdül-Muttəlibdən, o da Abdullah b. Abbasdan, o da Əli b. Əbu Talibdən rəvayət etdi: "Ən yaxın qohumlarını qorxut" ayəsi nazil olduqda Rəsulullaha (s) nazil olduqda Peyğəmbər (s) məni yanına dəvət etdi və belə dedi: “Ey Əli, Allah yaxın qohumlarımı qorxutmamı əmr etdi. Bunu onlara dediyim təqdirdə onlardan xoşuma gəlməyəcək hərəkətləri görəcəyimi bildiyim üçün susdum. Sonra Cəbrayıl nazil olub dedi: “Ey Muhəmməd, sənə əmr olunanı etməsən Rəbbin sənə əzab verəcək.” Ey Əli, bizim üçün bir sa (təxminən 3 kq) yemək, 'lav' olaraq bir qoyun budu və bir qab süd hazırla. Sonra Əbdül-Muttəlib övladlarını mənim yanımda topla.” (Rəsulullahın) dediklərini onlara çatdırdım, dediklərini hazırladım və onları dəvət etdim. Həmin gün əmiləri Əbu Talib, Həmzə, Abbas və Əbu Ləhəb də daxil olmaqla təxminən 40 nəfər idilər. Onlara yemək verdim. Rəsulullah (s) yeməkdən bir parça ət götürüb dişləri ilə parçaladı və yeməyin üzərinə qoydu və “Allahın adı ilə yeyin” – buyurdu. Ordakılar yedilər və doydular. Sadəcə barmaqlarının izləri görünürdü. Allaha and olsun ki, onların yediklərinin hamısını sadəcə bir nəfər yeyə bilərdi. Sonra Rəsulullah (s) onlara içəcək verməyimi dedi. O qabı gətirdim, hamısı ondan içdilər və doydular. Allaha and olsun ki, onlardan bir nəfəri bu südün hamısını içə bilərdi. Rəsulullah (s) onlarla danışmaq istədikdə, Əbu Ləhəb ondan qabaq sözə başladı: “Sizin yoldaşınız nə gözəl insandır.” Camaat dağılışdı və Rəsulullah (s) onlarla danışa bilmədi. Sabahısı gün Rəsulullah (s) buyurdu: Ey Əli, dünən hazırladıqlarından bu gün də hazırla. Sən də gördüyün kimi dünən o adam mən danışmazdan qabaq məni qabaqladı. Onun əmr etdiyi kimi etdim. Sonra onları Rəsulullahın (s) yanında topladım. Rəsulullah (s) dünən etdiklərini etdi. Yedilər və nəhayət doydular. Sonra onlara içəcək verməyimi əmr etdi. Onlar da içdilər və hamısı doydular. Sonra Rəsulullah (s) buyurdu: “Ey Əbdül-Müttəlib övladları, mən ərəblər arasında öz qövmü üçün mənim sizin üçün gətirdiyimdən daha yaxşısını gətirən bir adam görməmişəm. Mən sizlərə dünya və axirət xeyrini gətirmişəm. Allah sizi ona dəvət etməyimi əmr etmişdir. Sizdən hansı biriniz bu işdə mənə kömək etməklə qardaşım, vəsim və sizin aranızda xəlifəm olmaq istəyir?” Oradakılar susdular. Mən aralarında yaşca ən kiçik, gözünün ağı qarasından daha çox, qarnı böyük və ayaqları ən incə olmağıma baxmayaraq dedim: “Ey Allahın Peyğəmbəri, bu işdə sənin köməkçin mən olaram.” Əlini boynumun arxasına qoydu və buyurdu: “Həqiqətən bu mənim qardaşım, vəsim və məndən sonra sizin aranızdakı xəlifəmdir. Onun sözlərini eşidib itaət edin. Orada toplananlar ayağa qalxdılar və gülərək Əbu Talibə dedilər: “Sənə oğlunu dinləyib, ona itaət etməyi əmr etdi.”

Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri, Tarix əl-uməm vəl-mülk, c.1, s.542-543; Dar əl-Kutub əl-İlmiyyə - Beyrut, 1407/1988

Onlayn mənbə 1: islamport, 1/542-543

Onlayn mənbə 2: islamport, 1/399

Onlayn mənbə 3: shamela, 1/542-543

Fotoşəkil: Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri, Tarix əl-uməm vəl-mülk, c.2, s.319-321; Dar əl-Maarif - Qahirə, 1387/1967; təhqiq: Muhəmməd Əbu Fazil İbrahim

Kitabı yükləmək üçün: ÜNVAN

Çox təəssüf ki, Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri eyni hədisi özünün təfsirində qeyd edən zaman naməlum səbəbdən "vəsim və xəlifəm" sözlərinin yerinə وكذا وكذا - "belə və belə" yazmışdır.

حدثنا ابن حميد، قال: ثنا جرير، عن عمرو: أنه كان يقرأ:( وأنذر عشيرتك الأقربين ) ورهطك المخلصين
قال: ثنا سلمة، قال: ثني محمد بن إسحاق، عن عبد الغفار بن القاسم، عن المنهال بن عمرو، عن عبد الله بن الحارث بن نوفل بن الحارث بن عبد المطلب، عن عبد الله بن عباس، عن علي بن أبي طالب: لما نزلت هذه الآية على رسول الله صلى الله عليه وسلم( وأنذر عشيرتك الأقربين ) دعاني رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال لي: "يا علي، إن الله أمرني أن أنذر عشيرتي الأقربين"، قال: "فضقت بذلك ذرعا، وعرفت أنى متى ما أنادهم بهذا الأمر أر منهم ما أكره، فصمت حتى جاء جبرائيل، فقال: يا محمد، إنك إلا تفعل ما تؤمر به يعذبك ربك. فاصنع لنا صاعا من طعام، واجعل عليه رجل شاة، واملأ لنا عسا من لبن، ثم اجمع لي بني عبد المطلب، حتى أكلمهم، وأبلغهم ما أمرت به"، ففعلت ما أمرني به، ثم دعوتهم له، وهم يومئذ أربعون رجلا يزيدون رجلا أو ينقصونه، فيهم أعمامه: أبو طالب، وحمزة، والعباس، وأبو لهب; فلما اجتمعوا إليه دعاني بالطعام الذي صنعت لهم، فجئت به. فلما وضعته تناول رسول الله صلى الله عليه وسلم حذية من اللحم فشقها بأسنانه، ثم ألقاها في نواحي الصحفة، قال: "خذوا باسم الله"، فأكل القوم حتى ما لهم بشيء حاجة، وما أرى إلا مواضع أيديهم; وايم الله الذي نفس علي بيده إن كان الرجل الواحد ليأكل ما قدمت لجميعهم، ثم قال: "اسق الناس"، فجئتهم بذلك العس، فشربوا حتى رووا منه جميعا، وايم الله إن كان الرجل الواحد منهم ليشرب مثله; فلما أراد رسول الله صلى الله عليه وسلم أن يكلمهم، بدره أبو لهب إلى الكلام، فقال: لهد (2) ما سحركم به صاحبكم، فتفرق القوم ولم يكلمهم رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: "الغد يا علي، إن هذا الرجل قد سبقني إلى ما قد سمعت من القول، فتفرق القوم قبل أن أكلمهم فأعد لنا من الطعام مثل الذي صنعت، ثم اجمعهم لي"، قال: ففعلت ثم جمعتهم، ثم دعاني بالطعام، فقربته لهم، ففعل كما فعل بالأمس، فأكلوا حتى ما لهم بشيء حاجة، قال: "اسقهم"، فجئتهم بذلك العس فشربوا حتى رووا منه جميعا، ثم تكلم رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: "يا بني عبد المطلب، إني والله ما أعلم شابا في العرب جاء قومه بأفضل مما جئتكم به، إني قد جئتكم بخير الدنيا والآخرة، وقد أمرني الله أن أدعوكم إليه، فأيكم يؤازرني على هذا الأمر، على أن يكون أخي"وكذا وكذا؟ قال: فأحجم القوم عنها جميعا، وقلت وإني لأحدثهم سنا، وأرمصهم عينا، وأعظمهم بطنا، وأخمشهم ساقا. أنا يا نبي الله أكون وزيرك، فأخذ برقبتي، ثم قال: "إن هذا أخي"وكذا وكذا، "فاسمعوا له وأطيعوا"، قال: فقام القوم يضحكون، ويقولون لأبي طالب: قد أمرك أن تسمع لابنك وتطيع

Sonra Rəsulullah (s) buyurdu: “Ey Əbdül-Müttəlib övladları, mən ərəblər arasında öz qövmü üçün mənim sizin üçün gətirdiyimdən daha yaxşısını gətirən bir adam görməmişəm. Mən sizlərə dünya və axirət xeyrini gətirmişəm. Allah sizi ona dəvət etməyimi əmr etmişdir. Sizdən hansı biriniz bu işdə mənə kömək etməklə qardaşım, belə və belə olmaq istəyir?” Oradakılar susdular. Mən aralarında yaşca ən kiçik, gözünün ağı qarasından daha çox, qarnı böyük və ayaqları ən incə olmağıma baxmayaraq dedim: “Ey Allahın Peyğəmbəri, bu işdə sənin köməkçin mən olaram.” Əlini boynumun arxasına qoydu və buyurdu: “Həqiqətən bu mənim qardaşım, belə və belədir. Onun sözlərini eşidib itaət edin. Orada toplananlar ayağa qalxdılar və gülərək Əbu Talibə dedilər: “Sənə oğlunu dinləyib, ona itaət etməyi əmr etdi.”

Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri, Cəmi əl-bəyan an təvil ay əl-Quran, c.19, s.409-410, Muəssisə ər-Risalə - Beyrut, 1420/2000; təhqiq: Əhməd Muhəmməd Şakir

Onlayn mənbə 1: islamport, 19/409-410

Onlayn mənbə 2: imamu.edu.sa

Onlayn mənbə 3: islamweb.net

Fotoşəkil: Muhəmməd b. Cərir ət-Təbəri, Cəmi əl-bəyan an təvil ay əl-Quran, c.17, s.661-663, Həcr lil-Tibaa vən-Nəşr vət-Təvzi vəl-Lan, 1422/2001; təhqiq: Abdullah b. Əbdül-Muhsin ət-Turki

Kitabı yükləmək üçün: ÜNVAN