«Silsilə əz-zəhəb» termini şiələrlə əhli-sünnə arasında fərqlidir.

Əhli-sünnənin nəzəri

Malikin Nafedən, o da İbn Ömərdən, o da Peyğəmbərdən (s) nəql etdikləri hər bir hədis «silsilə əz-zəhəb» adlanır. İbn Həcər bu rəvayətləri elə bu adla bir kitabda toplamışdır:

رسالة فيها سبعة وأربعون حديثا رواها الإمام الشافعي ، عن الإمام مالك ، عن نافع ، عن ابن عمر ، عن النبي صلى الله عليه وسلم ، وتسمى : " سلسلة الذهب " نفعنا الله تعالى ببركتهم .

Bu bir risalədir. İçində 47 hədis var. Bu hədisləri İmam Şafei İmam Malikdən, o da Nafedən, o da İbn Ömərdən, o da Peyğəmbərdən (s) nəql etmişlər. Bu rəvayətlər «Sisilə əz-zəhəb» adlanır. Allah bizə Onların (ə) bərəkətilə faydalandırsın.

Əhməd bin Əli bin Həcər, Silsilə əz-zəhəb, s.7 (onlayn mənbə)

Bu mətləb Malikin «Muvəttə» kitabının müqəddiməsinin 21-ci səhifəsində də gəlmişdir.

Şiələrin nəzəri

«Silsilə əz-zəhəb» hədisi İmam Rzadan (ə) nəql olunmuş rəvayətdir. Belə ki, 20.000 (iyirmi min)-dən çox adam bu hədisi o Həzrətdən (ə), o da möhtərəm atalarından (ə), onlar da Peyğəmbərdən (s), o da Cəbrayıldan (ə), o da Allahdan nəql etmişlər. Bu rəvayətin sənəd silsiləsi çox möhtərəm olduqları üçün «Silsilə əz-zəhəb» adlandırmışlar. Əhli-sünnə imamı Əhməd bin Hənbəl bu rəvayət haqqında demişdir ki, əgər bu rəvayəti (sənədində olan çox hörmətli kəslər olduğu üçün) cin vurmuş adama oxusalar, o adam yaxşılaşar. Əhli-sünnə alimi Əbu Nuəym əl-Əsbahani yazır:

حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ عَبْدِ اللهِ بْنِ إِسْحَاقَ الْمُعَدِّلُ، ثَنَا أَبُو عَلِيٍّ أَحْمَدُ بْنُ عَلِيٍّ الْأَنْصَارِيُّ بِنَيْسَابُورَ، ثَنَا أَبُو الصَّلْتِ عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ صَالِحٍ الْهَرَوِيُّ، ثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا، حَدَّثَنِي أَبِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، حَدَّثَنِي أَبِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، حَدَّثَنِي أَبِي مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ، حَدَّثَنِي أَبِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ، حَدَّثَنِي أَبِي الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِىٍّ، حَدَّثَنِي أَبِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللهُ تَعَالَى عَنْهُمْ، حَدَّثَنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: " قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: «إِنِّي أَنَا اللهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِي، مَنْ جَاءَنِي مِنْكُمْ بِشَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ بِالْإِخْلَاصِ دَخَلَ فِي حِصْنِي , وَمَنْ دَخَلَ فِي حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي». هَذَا حَدِيثٌ ثَابِتٌ مَشْهُورٌ بِهَذَا الْإِسْنَادِ مِنْ رِوَايَةِ الطَّاهِرِينَ عَنْ آبَائِهِمُ الطَّيِّبِينَ، وَكَانَ بَعْضُ سَلَفِنَا مِنَ الْمُحَدِّثِينَ إِذَا رَوَى هَذَا الْإِسْنَادَ، قَالَ: لَوْ قُرِئَ هَذَا الْإِسْنَادُ عَلَى مَجْنُونٍ لَأَفْاقَ

Bizə Əbu İshaq İbrahim bin Əbdillah bin İshaq Əl-Müəddəl rəvayət etdi (və dedi): Bizə Nişapurda Əbu Əli Əhməd bin Əli əl-Ənsari rəvayət etdi (və dedi): Bizə Əbu əs-Səlt Əbdüssəlam bin Saleh əl-Hərəvi rəvayət etdi (və dedi): Bizə Əli İbn Musa ər-Rza (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Musa bin Cəfər (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Cəfər bin Məhəmməd (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Məhəmməd bin Əli (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Əli İbn əl-Hüseyn (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Hüseyn bin Əli (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Mənə atam Əli bin Əbu Talib (ə) rəvayət etdi (və buyurdu): Bizə Allahın Rəsulu (s) Cəbrayılın belə buyurduğunu rəvayət etdi: Allah Əzzə və Cəll buyurmuşdur: «Mən o Allaham ki, Məndən başqa İlah yoxdur. Mənə ibadət edin! Hər kəs Mənim yanıma ixlasla şəhadət gətirsə, Mənim qalama daxil olar. Hər kəs qalama daxil olsa, əzabımdan amanda qalar.»

Bu rəvayət sabit və bu sənədlərlə məşhur rəvayətdir. Pak insanlar bu hədisi pakizə insanlardan rəvayət edibdir. Bizim sələfimiz olan mühəddislər bu hədisi nəql edərkən belə deyiblər. Əgər bu sənədlərlə bu hədisi ruhi xəstəyə oxusalar, o xəstə özünə gələr.»

Hilyət əl-əvliya, c.3, s.191-192 (onlayn mənbə)

Əbu Nuəym digər bir kitabında yazır:

قَالَ أَبُو عَلِيٍّ: قَالَ لِي أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ: إِنْ قَرَأْتَ هَذَا الْإِسْنَادَ عَلَى مَجْنُونٍ بُرِئَ مِنْ جُنُونِهِ، وَمَا عَيْبُ هَذَا الْحَدِيثِ إِلَّا جَوْدَةُ إِسْنَادِهِ

Əbu Əli deyir ki, Əhməd bin Hənbəl mənə belə dedi: «Əgər sən bu hədisi bu sənədlərlə ruhi xəstəyə oxusan, sağalar. Bu hədisin sənədlərinin nadir olmasından başqa heç bir eybi yoxdur.»

Tarix Əsbəhan, c.1, s.174 (onlayn mənbə)

وبما حكاه الأستاذ الأعظم عن كشف الغمة " أن بعض الأمراء السامانية كتب الحديث الذي رواه الرضا ( عليه السلام ) لأهل نيشابور بسنده عن آبائه ( عليهم السلام ) إلى الرب تعالى بالذهب ، وأمر بأن يدفن معه ، فلما مات رئي في المنام فقال غفر الله لي بتلفظي بلا إله إلا الله ، وتصديقي بمحمد ( صلى الله عليه وآله ) وإني كتبت هذا الحديث تعظيما واحتراما " انتهى

Böyük ustad «Kəşf əl-ğummə»dən nəql edir ki, bu sənədin «silsilə əz-zəhəb» adlandırılmasının səbəbi budur ki, Samani əmirlərindən biri İmam Rzanın (ə) Nişapur camaatı üçün atalarından, onlar da Allahdan nəql etdiyi bu hədisi qızıl hərflərlə yazılmasına göstəriş vermişdi və buna çox ehtiram göstərirdi. Sonra da vəsiyyət etmişdi ki, öləndən sonra bu qızıl hərflərlə yazılmış hədisi onunla birgə dəfn etsinlər. Sonra onu öləndən sonra yuxuda görmüşdülər ki, belə deyirdi: «La ilahə illəllah kəlməsini iqrar etdiyimə görə, onun peyğəmbərini təsdiq etdiyimə görə və bu rəvayətə etdiyim ehtirama görə Allah məni bağışladı.»

Şeyx əl-Cəvahiri, Cəvahir əl-kəlam, c.4, s.226 (onlayn mənbə)

Şiə kitablarında «Silsilə əz-zəhəb» hədisinin əsasları

Mərhum Şeyx Səduq (r.ə) bu hədisi özünün müxtəlif kitablarında gətirmiş və bunun üçün bir neçə sənəd zikr etmişdir. Təkcə «ət-Tövhid» kitabında bu hədisi üç sənədlə zikr etmişdir. Lakin biz onun biri ilə kifayətlənirik.

حدثنا محمد بن موسى بن المتوكل رضي الله عنه ، قال : حدثنا أبو الحسين محمد بن جعفر الأسدي ، قال : حدثنا محمد بن الحسين الصوفي ، قال : حدثنا يوسف ابن عقيل ، عن إسحاق بن راهويه ، قال : لما وافى أبو الحسن الرضا عليه السلام بنيسابور وأراد أن يخرج منها إلى المأمون اجتمع إليه أصحاب الحديث فقالوا له : يا ابن رسول الله ترحل عنا ولا تحدثنا بحديث فنستفيده منك ؟ وكان قد قعد في العمارية ، فأطلع رأسه وقال : سمعت أبي موسى بن جعفر يقول : سمعت أبي جعفر بن محمد يقول : سمعت أبي محمد بن علي يقول : سمعت أبي علي بن الحسين يقول : سمعت أبي الحسين ابن علي بن أبي طالب يقول : سمعت أبي أمير المؤمنين علي بن أبي طالب يقول : سمعت رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يقول : سمعت جبرئيل يقول : سمعت الله جل جلاله يقول : لا إله إلا الله حصني فمن دخل أمن من عذابي . قال : فلما مرت الراحلة نادانا . بشروطها وأنا من شروطها .
قال مصنف هذا الكتاب : من شروطها الاقرار للرضا عليه السلام بأنه إمام من قبل الله عز وجل على العباد ، مفترض الطاعة عليهم .

Muhəmməd bin Musa bin Mütəvəkkil bizə rəvayət etdi və dedi: Əbu əl-Hüseyn Muhəmməd bin Cəfər əl-Əsədi bizə rəvayət etdi və dedi: Muhəmməd bin əl-Hüseyn əs-Sufi bizə rəvayət etdi və dedi: Yusif bin Əqil bizə rəvayət etdi və dedi: İshaq bin Rahveyh bizə rəvayət etdi və dedi:

İmam Rza (ə) Məmunun yanına gedəndə Nişapur şəhərinə çatdı. Hədis əhli Həzrətin (ə) ətrafında toplaşdılar və Həzrətə (ə) belə dedilər: «Ey Allah rəsulunun oğlu, burdan keçirsən, amma bizə bir hədis demirsən ki, ondan faydalanaq.» Həzrət (ə) kəcavədə oturmuşdu, başını bayıra çıxarıb buyurdu: «Atam Musa bin Cəfərdən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Atam Cəfər bin Muhəmməddən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Atam Muhəmməd bin Əlidən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Atam Əli bin əl-Hüseyndən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Atam Hüseyn bin Əlidən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Atam Əmi əl-möminin Əli bin Əbu Talibdən (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Allah rəsulundan (s) eşitdim ki, belə buyurdu: Cəbrayıldan (ə) eşitdim ki, belə buyurdu: Allah Əzzə və Cəllədən eşitdim ki, belə buyurdu: «La ilalə İlləllah kəlməsi Mənim qalamdır. Kim Mənim qalama daxil olsa əzabımdan amanda qalar. Karvan yola düşən zaman Həzrət (ə) bizi çağırıb buyurdu: Əzabdan amanda qalmağın şərtləri vardı. Mən onun şərtlərindənəm.»

Bu kitabın müəllifi (Şeyx Səduq) deyir: «Şərtlərdən biri İmam Rzanın (ə) Allah tərəfindən bəndələrə imam təyin olunduğunu və Həzrətin (ə) itaətinin onlara vacib olduğunu iqrar etməkdir.»

Şeyx əs-Səduq, ət-Tövhid, s.25 (onlayn mənbə)

 

Həzrət Vəliyyi Əsr (ə.f) müəssisəsinin şübhələrə cavab təhqiqat qrupu

Tərcümə etdi: Fərhad Mirzə

Redaktə: 313news.net